“De app is van direct nut voor zorgverleners om in hun dagelijkse praktijk beter voor te schrijven.”
Interview met Wilma Knol, klinisch geriater en klinisch farmacoloog, werkzaam in het UMC Utrecht, voorzitter van het kernteam van Ephor.
Het medisch-technische team van everywhereIM heeft samen met het team van Ephor een app gepubliceerd. Wilma Knol, voorzitter van het Ephor kernteam en ook klinisch geriater en klinisch farmacoloog in het UMC Utrecht, vertelt ons meer over hoe de Ephor-app zorgverleners helpt bij het voorschrijven van medicatie aan ouderen.
Wat doet Stichting Ephor?
Ephor is het Expertisecentrum PHarmacotherapie bij OudeRen, en heeft als missie dat de oudere patiënt beter farmacotherapeutisch wordt behandeld en minder risico loopt op nare of gevaarlijke bijwerkingen. Ephor verzamelt informatie over geneesmiddelen die het meest relevant zijn voor de (kwetsbare) oude patiënt. Deze relevante informatie wordt beschikbaar gesteld via het Farmacotherapeutisch Kompas, op de Ephor-website en in de Ephor-app.
Wat is het belang van de Ephor-app?
Het doel is de verbetering van medicatieveiligheid bij oudere patiënten. “We weten dat er steeds meer geneesmiddelen worden voorgeschreven naarmate de leeftijd van de patiënt toeneemt. In Nederland is bij ruim een miljoen 65-plussers sprake van polyfarmacie, wat inhoudt dat ze vijf of meer geneesmiddelen gebruiken, en dat is complex. Bij ouderen werken geneesmiddelen anders dan bij jongeren: er zijn vaker ongewenste effecten en interacties, en ouderen zijn gevoeliger voor onjuist gebruik van geneesmiddelen. De informatie die Ephor ontwikkelt en beschikbaar stelt, helpt zorgverleners beter voor te schrijven, beschikbaar te stellen en te begeleiden,” vertelt Wilma.
Een voorbeeld van een situatie waarin meer informatie over geneesmiddelen bij ouderen van belang is, blijkt uit de FRAIL-AF studie. Hierin werd onderzocht of er bij kwetsbare ouderen met boezemfibrilleren veilig kan worden overgestapt van bloedverdunners, namelijk van een vitamine-K-antagonist naar Directe Orale Anticoagulantia (DOAC). Hoewel DOAC’s de voorkeur hebben bij het voorschrijven, blijkt dat het overstappen van de oudere vitamine-K-antagonist naar een modernere DOAC juist het bloedingsrisico verhoogt bij kwetsbare ouderen. “Dit soort informatie is belangrijk voor artsen om samen met de patiënt keuzes te kunnen maken over geneesmiddelgebruik.”
Voor welke zorgverleners is de Ephor-app?
Ephor richt zich voornamelijk op artsen en apothekers, die medicatie voorschrijven en uitgeven. Daarnaast is de app ook zeer geschikt voor zorgverleners die medicatiegebruik begeleiden, zoals verpleegkundigen. Wilma vertelt: “We hebben bewust de informatie beschikbaar gemaakt in zowel de app als op de website, zodat we de zorgverlener zo goed mogelijk kunnen ondersteunen. Soms is het namelijk makkelijker om een app op je mobiel te raadplegen, bijvoorbeeld als je in het ziekenhuis loopt. In de spreekkamer is juist een website handiger. Ten slotte is er ook een directe link vanuit het Farmacotherapeutisch Kompas naar de informatie van Ephor.”
Hoe werkt de app?
De app is gratis te downloaden voor iedereen en is te gebruiken zonder account. Ephor bekijkt de tweehonderd meest voorgeschreven geneesmiddelen bij ouderen nauwkeurig. In de app zijn nu bijna honderdvijftig van deze middelen overzichtelijk te vinden per medicatie, medicatiegroep of indicatie. Vervolgens vind je alles wat er bekend is over het betreffende medicijn specifiek bij de oudere patiënt: informatie over effectiviteit, bijwerkingen, gebruiksgemak, interacties, afbouwen en farmacokinetiek.
Aan de hand van een kleurcodering kunnen gebruikers in één oogopslag zien of een middel sterk wordt aangeraden binnen een geneesmiddelgroep (groen), of er geen duidelijke voor- of nadelen zijn (blauw), of dat er duidelijk negatieve overwegingen zijn ten opzichte van de rest van de geneesmiddelgroep (oranje).
Naast de informatie bevat de app ook de DRA-tool, waarmee je het risico op een drug-related admission (geneesmiddelgerelateerde heropname) kunt inschatten. De DRA-tool wordt nu vooral gebruikt in de patiëntselectie voor de LIMONCELLO-studie, een onderzoek dat kijkt of samenwerking in medicatiebeoordeling tussen ziekenhuizen en de eerste lijn leidt tot minder geneesmiddel-gerelateerde heropnames. Mogelijk wordt de DRA-tool in de toekomst toegepast in de praktijk om te beoordelen wanneer een medicatiebeoordeling geïndiceerd is.
Waar ben je het meest trots op?
Wilma: “Ik denk dat ik het meest trots ben dat we met deze kleine groep zorgverleners, met een hart voor medicatiezorg voor ouderen, zoveel makkelijk toepasbare informatie beschikbaar stellen aan andere zorgverleners.” De app wordt goed ontvangen: het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft in 2021 een enquête uitgezet onder de Ephor-gebruikers. Daaruit bleek dat artsen en apothekers de informatie heel waardevol en betrouwbaar vinden, en ook dat de app een eenvoudig hulpmiddel is bij het voorschrijven van geneesmiddelen aan ouderen. Het gebruik van de app neemt steeds meer toe onder geriaters, internisten en ziekenhuisapothekers, maar de app is ook zeker relevant voor eerstelijns zorgverleners, en wordt bijvoorbeeld gebruikt bij het farmacotherapeutisch overleg tussen huisartsen en apothekers (FTO).
Geschreven door Lieke Stoop (eHealth-assistent) en Mireille Pluijgers (MD MSc, Medical Officer)
Februari 2024